Gebelikte İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gebelikte, en masum görünen ilaçların bile bebeğinize zararı olabilir. Size önerilmedikçe hiçbir ilacı kendiliğinizden kullanmayın. Hamilelik dönemi ve öncesinde reçeteli veya reçetesiz satılan tüm ilaçları kullanmadan önce bu dönemde kullanılıp kullanılamayacaklarının araştırılması gerekir. Gebelik dışında kullanıldığında hiçbir yan etkisi olmayan ilaçlar dahi gebelik döneminde kullanıldığında gelişmekte olan bebeğe zarar verebilir. Herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmayan bir kadın menstrual siklusun ikinci yarısında gebe olduğunu düşünerek gerekli önlemleri almalı ve kendine zarar verebilecek şeylerden kaçınmalıdır. Sadece anne değil baba adayının aldığı birçok ilaç da gebeliğe etki edebilir. Prekonsepsiyon döneminde erkeğin kullandığı ilaçların spermi direkt olarak etkileyerek bebekte doğumsal anomalilere neden olduğunu gösteren bazı çalışmalar vardır. Bazı ilaçlar ise meniye karışarak cinsel ilişki sırasında annenin rahim ağzından emilir ve gelişmekte olan embriyoya zarar verebilir.
Doktora danışmadan kullandığınız, yan etkisi az olan ve reçetesiz satılan birçok ilaç gebelik sırasında kullanıldığında gelişmekte olan bebeğe zarar verebilir.
Normal bir gebenin ihtiyacı olan tek ilaç, demir içeren preparatlardır. Özellikle 28. haftadan sonra demir ihtiyacını sadece yiyeceklerle karşılamak mümkün değildir. O nedenle, size önerilen demir ilaçlarınızı, doğumdan sonra en az 3 ay kadar daha devam edecek şekilde, aksatmadan kullanmalısınız.
Bir de folik asit alımı konusuna değinmek yararlı olacaktır. Folik asit bir tür B vitamini olup, eksikliğinde, embriyonun beyin-omurga gelişiminde bazı hasarlar oluşabilmektedir. Bu vitamin gebeliğin çok erken günlerinde alınırsa bu hasarların oluşumunu yarı yarıya azaltmaktadır. 7.haftadan sonra ise, beyin gelişimi tamamlandığından bu etkisi biter. Bu nedenle folik asit içeren ilaçlardan tam anlamıyla faydalanabilmek için, hamileliğe niyet edildiği andan itibaren alınmalıdır.
Gebelik öncesinde sağlık sorunlarına bağlı ilaç kullanan anne adayları hipertansiyon, şeker hastalığı ve epilepsi (sara) gibi sürekli ilaç kullanımını gerektiren durumlarda doğum kontrol uygulaması kesilmeden önce gebelik döneminde anne adayının önceden var olan sağlık probleminin tedavisine nasıl devam edileceği belirlenmelidir. Gebelik öncesinde kullanılan ilaçların birçoğu gebelik döneminde kullanılamaz. Gebelik dönemi anne adayının kullandığı birçok ilacın dozunun tekrar ayarlanmasını gerektirir. Anne adayını gebelik öncesindeki sağlık problemi nedeni ile takip eden doktor ve gebeliği takip edecek olan jinekolog beraber değerlendirmeli ve gebeliği süresince beraber takip etmelidir.
İlaçların Riske Göre Sınıflandırılması;
İlaçlar gebelik dönemindeki etkilerine göre 4 kategoriye ayrılırlar:
- Kategori A; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanımlarında herhangi bir sakınca olmayan ilaçlardır, örneğin vitaminler önerilen dozlarda kullanılabilir.
- Kategori B; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanımlarında çok ciddi risk içermeyen ilaçlardır. Gerekli olduğu durumlarda doktor kontrolü altında kullanılabilirler. Enfeksiyonların tedavisinde kullanılan penisilin grubu ilaçlar bu kategoridedir.
- Kategori C; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanımlarındaki zararlı etkileri kesinleşmemiş ilaçlardır. Hayvan deneylerinde ilaçların zararlı olabileceğine dair veriler elde edilmiştir.
- Kategori D; Bu kategorideki ilaçların gebelik sırasında kullanılması bebek için risk oluşturur. Epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar gibi mutlaka kullanılmaları gerektiğinde, anne adayının ve bebeğin sağlığı açısından yarar zarar durumu değerlendirilerek karar verilir.
- Kategori X; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kesinlikle kullanılmaması gereken ilaçlardır.
